Polska droga Fiata

demanding markets of Western Europe. In 1975, the first year exports started, the plant in Bielsko-Biała shipped 140,000 powertrain units to Italy, enough to install in 80 percent of cars made in Cassino. Then, timely performance of the contract came under threat brought on by certain unexpected events. Striking Italian workers led by powerful trade unions, especially those associated with the communist party, like CGIL, and others, like the socialist UIL or Christian-Democrat CISL idled Fiat plants. The Polish contract further radicalized the volatile situation since a part of the Polish production went for export to third countries instead of to Italy, and with high unemployment, the trade unions interpreted the fact as a forerunner of layoffs in Fiat and suppliers’ plants. The government came under pressure to stop imports of powertrain units from Poland; imports of ready-made cars had not started yet. Yielding to the trade unions’ demand, Foreign Trade Minister Ciriaco De Mita suspended import licenses for goods from Poland, a move that would effectively render contract performance impossible. For Fiat it meant a double setback: firstly, Poland would be unable to continue debt repayment, and secondly, future production of 126 cars became questionable. The authorities resumed issuing import licenses only after the Polish government lodged a vigorous protest and following numerous inquiries by Fiat who tried explaining that any reduction in jobs was more than offset by higher production of machinery, equipment, and systems sent to Poland under the license agreement. When emotions peaked and strikes threatened to bring Polskiego Fiata 126p. W sierpniu 1975 roku nastàpiło ukoronowanie 3,5-letniej pracy Polaków i Włochów. „Naczelnym” FSM był dyrektor WSM, Ryszard Dzio- pak, którego energii i zdolnoÊciom fabryka wiele za- wdzi´czała. Istotnà rol´ odegrał równie˝ jego pierwszy zast´pca, główny in˝ynier, Ryszard Welter. Konsekwencje budowy kompleksu FSM odczuło wiele fabryk nie tylko przemysłu maszynowego. Koope- ranci zostali niemal zmuszeni do modernizacji wła- snych wyrobów i zwi´kszenia produkcji. FSM była przedsi´wzi´ciem na skal´ nieporównywalnie wi´kszà ni˝ uruchamianie produkcji Polskiego Fiata kilka lat wczeÊniej w FSO. Dostawcy musieli si´ przystosowaç do zaostrzonych norm i wymagaƒ obowiàzujàcych w eksporcie, najpierw zespołów nap´dowych, potem – gotowych samochodów. Niespełnienie wymagaƒ jako- Êciowych oznaczałoby koniec obecnoÊci na wymagajà- cym rynku Zachodniej Europy. W 1975 r., w pierwszym roku eksportu, zakład w Bielsku-Białej wysłał 140 tys. zespołów nap´dowych do Włoch, gdzie montowano je w 80% samochodów opuszczajàcych zakłady w Cassino. W tym czasie doszło do wydarzeƒ, które mogły za- cià˝yç na realizacji kontraktu. Przez włoskie zakłady Fiata przeszła fala strajków. Organizacje zwiàzkowe były niezwykle silne, zwłaszcza te znajdujàce si´ pod wpływem partii komunistycznej jak CGIL, a tak- ˝e pozostałe – socjalistyczny UIL oraz chrzeÊcijaƒska CISL. Kontrakt z Polskà tylko zaostrzył nastroje, po- niewa˝ przekazywano cz´Êç produkcji poza Wło- chy. Przy istniejàcym wysokim bezrobociu centra- 52