Polska droga Fiata

had to overcome, a number of obstacles popping up in an unfamiliar territory. Yet, despite staggering problems, eight vehicles, the now legendary 3½ HP, left the gate at Corso Dante in the first year of the plant operation. By 1906, their number swelled to over a thousand, with engines ranging from 8 to 110 HP. Two-thirds of the entire production was sold for export and employment rose to 2,500. Other vehicles followed the first car, like the first buses, trucks, and streetcars with gas engines. Fiat taxicabs drove in the streets of New York, London, and Paris. First Steps in Poland First Fiat cars found their way into Poland in 1906, thanks to the efforts of Herman Meyer, an agent for the Turin Company who also represented Fiat in Russia. On February 02, 1920, Fiat concluded a contract with Herman Meyer, establishing a new company, Polski Fiat, with a share capital of one million Polish marks, of which the Turin Company held 51%. The remaining capital belonged to the Polish shareholder who was also charged with running the company. Thus, the Polish terra incognita, the unchartered territory, fell open to the automobile. The automotive industry first appeared in Poland only after the country had regained independence in 1918. Some military vehicle repair workshops opened a year later to reorganize as CWS – Central Vehicle Workshop – in 1921. Design work on a Polish passenger car started in 1922. The CWS T-1, designed by Tadeusz Taƒski, the W archiwach fiatowskich w Turynie znajduje si´ in- teresujàcy r´kopis. Nosi dat´ 10 stycznia 1921 r. (na zdj. po lewej). Sporzàdzono go z okazji poło˝enia ka- mienia w´gielnego „pod budow´ pierwszej w kraju fa- bryki samochodów na chwał´ i po˝ytek przemysłu pol- skiego”. Warto przytoczyç niektóre fragmenty tego dokumentu, niezwykle wa˝nego dla historii polskiego przemysłu motoryzacyjnego. „WłaÊciciele przyst´pujà do wielkiego i kosztownego dzieła, nie baczàc na nader ci´˝kie warunki ekonomiczne, a zwłaszcza niepewnà sytuacj´ politycznà, w jakiej odrodzona Polska si´ znaj- duje, z gł´bokà wiarà, ˝e siły twórcze narodu, najgroê- niejsze nawet przeciwieƒstwa zwyci´sko zwalczà”. Mowa jest równie˝ o „groêbie nawałnicy ze Wschodu”. Konkretnie o bolszewickiej Rosji, z którà par´ miesi´cy wczeÊniej zawarto porozumienie o przerwaniu działaƒ wojennych, ale wcià˝ trwały przeciàgajàce si´ rokowa- nia w sprawie traktatu pokojowego. Fabryka miała stanàç w Warszawie przy ul. Zakro- czyƒskiej 1, ale trudnoÊci ekonomiczne Polski, które przerodziły si´ nast´pnie w powa˝ny kryzys, sprawiły, ˝e realizacja zamiaru opóêniła si´ o ponad dziesi´ç lat. Na miejscu, gdzie projektowano budow´ fabryki sa- mochodów, powstał dobrze wyposa˝ony warsztat naprawczy, który sprowadzonym z Włoch samo- chodom fiatowskim gwaranto- wał niezawodny serwis. W grud- niu 1921 r. Fiat wykupił od firmy Meyer akcje, przejmujàc 98% ka- pitału zakładowego spółki Polski 6